Rak szyjki macicy

Jest to drugi, po raku piersi najczęściej występujący nowotwór u Polek. Szacuje się, że rocznie choroba dotyka ok. 4.000 kobiet i ok. 2.000 umiera z tego powodu. Zarówno współczynnik zachorowalności jak i umieralności na raka szyjki macicy w naszym kraju jest jednym z najwyższych w Europie.

Według danych Krajowego Rejestru Nowotworów, każdego roku w Polsce notuje się około 13 przypadków raka szyjki macicy na 100 tysięcy kobiet. Wskaźnik śmiertelności z powodu tego nowotworu to około 7 przypadków na 100 tysięcy. W innych krajach europejskich wskaźnik ten jest znacznie niższy, np. w Finlandii wynosi 1,8 na 100 tysięcy kobiet. W ciągu ostatnich 25 lat praktycznie pozostaje na tym samym poziomie. W tym samym czasie w krajach Unii Europejskiej (np. Szwecja, Finlandia) i w USA współczynnik ten obniżył się do ok. 2-3/100 000. Spadek umieralności w w/w krajach spowodowany został głównie wprowadzeniem ogólnokrajowych programów aktywnej profilaktyki raka szyjki macicy.

CYTOLOGIA – badanie, które ratuje życie

Raka szyjki macicy i wszelkie zmiany poprzedzające rozwój nowotworu można wykryć za pomocą prostego badania cytologicznego, w którym pobiera się komórki nabłonka szyjki macicy. Dzięki temu badaniu można zdiagnozować stadia przednowotworowe jak i raka szyjki macicy w bardzo wczesnej możliwej do wyleczenia postaci. Tymczasem w naszym kraju zaniedbując cytologię blisko 70% kobiet trafia do lekarza dopiero wtedy, gdy choroba jest już poważnie rozwinięta.

Cytologia jest badaniem uważanym za największe osiągnięcie medycyny XX wieku w dziedzinie promocji zdrowia. Jest to badanie proste, krótkie i bezbolesne. Nie wymaga specjalnego przygotowania, trzeba jedynie pamiętać, by na 24 godziny przed badaniem nie stosować leków dopochwowych ani irygacji.

Za pomocą specjalnej szczoteczki – z pochwy i kanału szyjki macicy pobierane są złuszczone komórki nabłonka, które następnie są oglądane pod mikroskopem. Aby zapobiec rozwojowi nowotworu należy wykonywać cytologię regularnie. Kobiety z grupy podwyższonego ryzyka powinny poddawać się badaniu raz w roku, w przypadku kobiet spoza tej grupy, u których dotychczasowe wyniki cytologii były prawidłowe – badanie powinno być wykonywane co 2-3 lata.

Kto powinien skorzystać z badań?

Program przeznaczony jest dla kobiet w wieku od 25 do 59 lat, ubezpieczonych, które w ciągu ostatnich 3 lat nie wykonywały badania cytologicznego.

Realizacja programu

Panie z określonej grupy wiekowej mogą zgłosić się same, do wybranej przez siebie dowolnej poradni ginekologiczno-położniczej, która ma podpisany kontrakt z NFZ. Kobiety młodsze niż 25 lat i starsze niż 59 lat, mogą skorzystać z badania cytologicznego w ramach porady udzielonej przez lekarza specjalistę.

Lekarz na podstawie wywiadu (rozmowa dotyczy m.in. występowania nowotworów w rodzinie, przyjmowanych środków antykoncepcyjnych) ocenia czynnik ryzyka wystąpienia nowotworu szyjki macicy i pobiera materiał do badania cytologicznego. Pacjentki osobiście odbierają jego wynik.

W przypadku konieczności (zły wynik) wykonane jest badanie pogłębione (kolposkopia, badanie histopatologiczne wycinków).

NFZ

Objawy i leczenie raka szyjki macicy

Rak szyjki macicy najczęściej wykrywany jest u kobiet w wieku 40 – 60 lat a jego przyczyną są zazwyczaj zakażenia wirusem HPV nieleczone prawidłowo i rozwijające się w raka.

Kobiety w okresie menopauzalnym są szczególnie zagrożone zakażeniami HPV ze względu na osłabioną odporność organizmu. Co gorsza w tym okresie u kobiet często dochodzi do rozrostu nieprawidłowej formy nabłonka w okolicy szyjki macicy. Często dochodzi tu też do zakażeń, ze względu na to, że szyjka macicy jest miejscem łączącym dwa rodzaje nabłonków: płaski i walcowaty. Nieprawidłowo uformowany nabłonek poprzez większą wrażliwość na czynniki zewnętrzne może prowadzić do stanów nowotworowych.

Czynniki ryzyka

Na nowotwór złośliwy szyjki macicy zapada ok. 16 na 100 000 kobiet. Czynnikami ryzyka prowadzącymi do rozwoju raka są m.in. zakażenie HPV, zakażenie wirusem opryszczki, przebyta radioterapia okolicy miednicy małej, wczesne rozpoczęcie współżycia seksualnego, duża liczba partnerów seksualnych, poród w zbyt młodym wieku, duża liczba ciąż w krótkich odstępach czasowych, a także palenie tytoniu oraz nieprawidłowa dieta osłabiająca odporność.

Badania

Badania pomagające wykryć zmiany nowotworowe w obrębie szyjki macicy to przede wszystkim cytologia, obowiązkowa i bezpłatna dla kobiet w grupie wysokiego ryzyka. Cytologia pomaga badaczowi ocenić wygląd komórek, co pozwala na zaliczenie ich do prawidłowych, zmienionych (jeszcze nie nowotworowych) bądź tez nowotworowych.

Objawy

Do pierwszych objawów raka szyjki macicy należą krwawienia między miesiączkami albo po stosunku płciowym, upławy o barwie żółtej lub z domieszką krwi, bóle w dolnej części brzucha. Z czasem pojawić się mogą także zaburzenia w oddawaniu moczu oraz kału i krwawienia z odbytu. W przypadku nowotworu złośliwego możliwe jest wystąpienie przerzutów na okoliczne węzły chłonne, do układu moczowego, wątroby, płuc, kości i mózgu.

Leczenie

Do leczenia raka szyjki macicy stosuje się głównie metody wysoko-inwazyjne jak chirurgia (wycięcie części lub całości szyjki macicy), albo chemioterapia polegająca na podawaniu droga dożylną substancji wyniszczającej komórki rakowe. Często przy chirurgii bądź chemioterapii stosuje się także radioterapię.

ALNG